کتاب ارداویراف‌نامه

متن پهلوی، حرف‌نویسی، ترجمه متن پهلوی، واژه‌نامه

ترجمه و تحقیق: ژاله آموزگار

ارداویراف‌نامه (به گفتار برخی اردا ویراز نامه) نام یکی از کتاب‌های نوشته شده توسط ویراف به زبان پارسی میانه است که از پیش از اسلام به جا مانده است. مضمون کتاب، اعتقادات عامهٔ ایرانیان پیش از اسلام دربارهٔ آخرت است. ویراف نام یکی از موبدان عهد ساسانی است. وی نویسنده کتابی دربارهٔ سفرش به دنیای پس از مرگ است. این کتاب با نام ارداویراف نامه یا ارداویراف نامک به زبان پهلوی از وی به یادگار مانده است.
ویراف مقدس، نام یکی از موبدان که به عقیده پارسیان صاحب معراج بوده و ارداویراف نامه معراج نامه اوست. داستان دینی ارداویراف همانندی زیادی با کمدی الهی دانته دارد و پژوهشگران بر این باورند که دانته در آفریدن اثر خود از منابع عربی یاری گرفته و آن منابع به نوبه خود از ارداویراف نامه اقتباس کرده اند.
کتاب معروف ارداویراف نامه تصویر جامعی از دوزخ در زرتشتی گری در عهد ساسانی به دست می‌دهد. این کتاب که ظاهرأ در قرن سوم هجری به رشتهٔ تحریر درآمده است، یکی از منابع مهم تاریخ شفاهی آیین باستانی زرتشتی است. از محتوای کتاب چنین برمی آید که متن اصلی پهلوی آن به اواخر دورهٔ ساسانی تعلق داشته است. کتاب داستان موبدی است که برای بی گمان شدن مردمان دربارهٔ دین و رستاخیز و بهشت و دوزخ، خویش را به یاری موبدان دیگر به خواب هفت روزه می برد و روان او در بهشت، نیکی های نیکوکاران و در دوزخ بادافره (: مجازات) بدکاران را می بیند و پس از به هوش آمدن آن داستان ها را بازمی گوید. این مرد ویراف نام دارد که او را اردا به معنای قدیس لقب داده اند.
فیلیپ ژینیو ایرانشناس، تاریخ دان ادیان باستان ایران و مدیر مطالعات École Pratique des Hautes Études و مدیر Studia Iranica است که این کتاب را فرانسه بازگردانده است. ارداویراف نامه توسط ژاله آموزگار ترجمه شده است.

این کتاب از سوی انتشارات معین به چاپ رسیده است.