کتاب فرهنگ اویم ایوک

کهن‌ترین فرهنگ دو زبانه ایرانی

نویسنده: فرزانه گشتاسب و نادیا حاجی‌پور

میان آثار پهلوی، دو واژه نامه نیز وجود دارد که در زمرۀ آثار خاص و مهم فارسی میانه قرار می گیرد و شاید بتوان آنها را متنی غیردینی به شمار آورد. یکی از آنها به نام «فرهنگ پهلوی» مشتمل بر هزوارش ها (واژه هایی از اصل آرامی) و معادل پهلوی آنها، همچنین لغات دشوار و مبهم فارسی میانه است؛ و واژه نامۀ دیگر که موضوع این پژوهش است، «فرهنگ اویم ایوک» نام دارد که فرهنگی است دو زبانه مشتمل بر واژه ها و عبارات اوستایی و ترجمۀ پهلوی آنها.

ساختار فصل های مختلف این فرهنگ یکسان نیستند، در برخی از فصول این فرهنگ، واژه ها براساس موضوع و در برخی فصول دیگر به ترتیب الفبایی مرتب شده اند؛ فصل دوم نیز شامل نکات دستوری در زبان اوستایی است. این فرهنگ را با توجه به موضوعات گوناگونی که در آن مطرح شده است، به 27 فصل تقسیم کرده اند.

فرهنگ اویم مشتمل بر حدوداً 900 واژه اوستایی است که از آن میان تقریباً 360 واژه «تکامد» اند یعنی در بخش های دیگر اوستا دیده نمی شوند و تنها در این فرهنگ به کار رفته اند. از آن مهم تر، از 100 جمله و عباراتی که در «فرهنگ اویم» آمده است، تنها 29 جمله و عبارت در اوستای کنونی باقی مانده است.

این کتاب در 365 صفحه ازسوی انتشارات فروهر به چاپ رسیده است.